Het IJsselmeer, het grootste zoetwatergebied van Europa. Nederlands grootste verblijfplaats van vogels, internationaal als Wetland erkend
en tevens Vogelrichtlijngebied, cultuurhistorisch erfgoed, een schitterend natuurgebied en... de enige nog open plek met vergezicht !
© MK-DATA 2011-2020
OUDE WEBSITE IJSSELMEERVERENIGING
1972 - 2020 - al 48 jaar !
Natuurproject Marker Wadden in strijd met staatssteunrecht
De Vereniging
Gelijkberechtiging
Grondbezitters ("VGG") heeft
het ministerie van infrastructuur
en milieu en het ministerie van
Economische Zaken op 7 april
2015 gesommeerd om de
(financiële) steun voor het
project de Marker Wadden, dat
samen met de Vereniging
Natuurmonumenten wordt
uitgevoerd, te staken.
Achtergrond van deze
sommatie is dat de VGG, die
zich inzet voor een level
playing field tussen
natuurbeheerders, naar
aanleiding van eerder door de overheid verstrekte stukken, twijfelt over de verenigbaarheid van de steun aan de
Marker Wadden met het staatssteunrecht. Het ligt gezien deze twijfels op de weg van de overheid om de steun
aan de Marker Wadden eerst bij de Europese Commissie aan te melden om te vernemen of deze steun
toegestaan is. De Europese Commissie heeft eerder bevestigd dat financiële bijdragen van de overheid, aan
projecten waarbij de Vereniging Natuurmonumenten betrokken is, onrechtmatige staatssteun kunnen inhouden.
De Vereniging Natuurmonumenten verricht namelijk economische activiteiten en kwalificeert als onderneming.
Door het verrichten van die economische activiteiten concurreert de Vereniging Natuurmonumenten met andere
private partijen die zich toeleggen op aan natuurbeheer gerelateerde economische activiteiten. Op de Marker
Wadden zullen waarschijnlijk economische activiteiten verricht worden zoals het uitbaten van een recreatiehaven
en het ontvangen van bezoekers. Het project is dus niet alleen bedoeld om natuurherstel rondom van het
Markermeer te bewerkstelligen. De betrokken overheden – het ministerie van infrastructuur en milieu, het
ministerie van Economische Zaken en de provincie Flevoland – steken gezamenlijk meer dan € 30 miljoen in de
Marker Wadden. Als de overheid geen gehoor geeft aan de sommatie dan zal de VGG overwegen een klacht in te
dienen bij de Europese Commissie of een procedure te entameren bij de nationale rechter. Dit zou tot gevolg
kunnen hebben dat alle overheidsinvesteringen teruggevorderd dienen te worden.
Voor nadere informatie over de VGG en de strijd van de VGG voor gelijke behandeling van alle natuurbeheerders
kunt u de bijlage bij dit persbericht raadplegen.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Voor meer informatie kunt u tevens contact opnemen met prof. mr. T. Barkhuysen, advocaat van de Vereniging
Gelijkberechtiging Grondbezitters (VGG), tel: 020 546 03 90. Zie ook de website van de VGG:
www.vereniginggg.nl.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bijlage bij persbericht 8 april 2015
Voorgeschiedenis: de (onrechtmatige) bevoordeling van de Vereniging Natuurmonumenten en de Provinciale
Landschappen
AMSTERDAM Sinds haar oprichting in 2009 zet de VGG zich actief in voor de gelijke behandeling van alle
particuliere grondbezitters in Nederland. Aanleiding hiervoor is dat de Nederlandse overheden sinds jaar en dag
de zogenaamde terrein beherende organisaties ("TBO's"), zoals Vereniging Natuurmonumenten en de Provinciale
Landschappen, bevoordelen bij de verwerving en het beheer van natuurgronden. De TBO's leggen zich toe op het
beheren van natuurterreinen. De bevoordeling van de TBO's gebeurt onder meer door aan de TBO's op grote
schaal subsidies te verstrekken voor de aankoop van gronden en door aan hen gronden door te leveren om niet of
onder de marktwaarde. Andere particuliere grondeigenaren komen niet in aanmerking voor deze steun en worden
daardoor stelselmatig buiten spel gezet – dit terwijl zij een belangrijke private bijdrage kunnen leveren aan de
natuurontwikkeling in Nederland. In het licht van deze flagrante discriminatie en concurrentievervalsing werd eind
2008 een staatssteunklacht ingediend bij de Europese Commissie over de verstrekking van aankoopsubsidies en
de doorlevering van gronden om niet of onder de marktwaarde aan de TBO's.
Na de indiening van deze klacht is zowel door de Europese Commissie als door Europese rechters meerdere
malen bevestigd dat de TBO's als ondernemingen kwalificeren. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de uitspraak van het
Gerecht van de Europese Unie d.d. 12 september 2013 (T-347/09). Daarin bepaalt het Gerecht in een
vergelijkbare Duitse zaak, in navolging van eerder beslissing van de Europese Commissie, dat TBO's ook als
ondernemingen, in de zin van het staatssteunrecht, kwalificeren. Het Gerecht overweegt dat deze organisaties
economische activiteiten verrichten (bijv. toerisme, houtkap, jacht et cetera). Op Europees niveau staat dus vast
dat de (financiële) overheidssteun aan de TBO's in beginsel niet toegestaan is. Een uitzondering hierop vormt
goedkeuring vooraf van de verleende steun door de Europese Commissie. Nu in het verleden nagenoeg alle aan
de TBO's verleende steun niet
is aangemeld bij de Europese Commissie, is deze steun onrechtmatig.
De Marker Wadden als voortzetting van de (onrechtmatige) bevoordeling van de TBO's
Desondanks gaan overheden door met de (vermoedelijk) onrechtmatige bevoordeling van de TBO's, waaronder
de Vereniging Natuurmonumenten. Het project de Marker Wadden is een goed voorbeeld hiervan. Dit project
strekt slechts ten dele ten behoeve van natuurherstel rondom van het Markermeer. De VGG heeft eerder in 2013
op grond van de Wet openbaarheid bestuur om informatie over de Marker Wadden gevraagd aan het ministerie
van infrastructuur en milieu en het ministerie van Economische Zaken. Uit de door die ministeries verstrekte
stukken blijkt dat waarschijnlijk economische activiteiten (o.a. de aanleg van een recreatiehaven) verricht zullen
worden op de Marker Wadden. De onderneming die deze economische activiteiten zal verrichten is vermoedelijk
de Vereniging Natuurmonumenten aan wie de Marker Wadden in erfpacht zullen worden uitgegeven. Hiermee zou
de Vereniging Natuurmonumenten door de verstrekte overheidssteun terzake van de Marker Wadden een sterkere
positie krijgen ten opzichte van andere ondernemingen die zich ook bezig houden met aan natuurbeheer
gerelateerde economische activiteiten.
Dit klemt temeer nu de Vereniging Natuurmonumenten niet op een transparante wijze is gekozen als beheerder
van de Marker Wadden. Er is niet een openbare procedure gehouden waarbij de geschikte beheerders zich
konden melden. Niet uitgesloten is dat een dergelijke procedure zou hebben geleid tot het kiezen van een
samenwerkingspartner/beheerder die met minder overheidsgeld een project als de Marker Wadden wilde
verwezenlijken en daarna beheren.
De (onrechtmatige) bevoordeling van de TBO's moet stoppen
Gedurende de afgelopen anderhalf jaar hebben de TBO's en de VGG onderhandeld over de intrekking van de
klacht bij de Europese Commissie van eind 2008, waarbij goede afspraken voor de toekomst, en dus ook over
projecten als de Marker Wadden, voorop hebben gestaan. De VGG stelde bovendien als randvoorwaarde een
relatief klein deel van de onrechtmatig verleende steun wordt ongedaan gemaakt door de TBO's. De betrokken
overheden weigeren echter om gelijke behandeling van alle particuliere beheerders in de toekomst in de
regelgeving te waarborgen. De TBO's op hun beurt weigeren om op het punt van ongedaanmaking van de
verleende steun enige concrete toezegging te doen. Zij willen niet erkennen dat zij onrechtmatige en ook
discriminatoire steun hebben gekregen in het verleden. Bovendien gokken zij dat de Europese Commissie hun zal
ontzien bij het behandelen van de klacht van de VGG omdat een bevel tot terugvordering van de aan de TBO's
verleende steun een grote klap zou betekenen voor het Nederlandse natuurbeleid.
Nu de onderhandelingen over de klacht van de VGG bij de Europese Commissie zijn mislukt, zal de VGG bij de
Europese Commissie erop aandringen op die klacht voortvarend te behandelen. Tevens zal de VGG bij grote
nieuwe schendingen van het staatssteunrecht en het gelijkheidsbeginsel overwegen om een (nieuwe) klacht in te
dienen bij de Europese Commissie dan wel een procedure entameren bij de nationale rechter. De Marker Wadden
behoren zonder meer tot de zojuist genoemde categorie van grote schendingen van het staatssteunrecht en het
gelijkheidsbeginsel. De VGG hoopt echter dat de betrokken overheden voldoen aan haar sommatie en blijft bereid
om met de betrokken overheden en de TBO's een oplossing buiten rechte te bereiken.