1972 - 2020 - al 48 jaar !

Meer zicht op oorzaak voedselschaarste in Nederlandse wateren en Noordzee

Door jarenlange terugdringing van de lozing van fosfaat in rivieren, meren en kustwateren is de verhouding fosfaat en stikstof volledig uit balans. Dit fosfaattekort remt de algengroei in sterke mate en daardoor de groei van micro-organismen (zoöplankton)  en schelpdieren. Dat zeggen onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam en zij adviseren daarom het fosfaat minder drastisch te verwijderen en het stikstof in het oppervlakte water beter te bestrijden. Zodoende kan de balans tussen fosfaat en stikstof te hersteld worden. ”Dat is nodig voor een duurzame Noordzee”, maar ook voor het IJsselmeer en Markermeer en al die andere zoete binnenwateren die kampen met veel te grote helderheid en grote voedsel armoede.

Europese maatregelen ter verbetering van de waterkwaliteit zijn al vele jaren gericht op het terugdringen van de concentraties fosfaat en stikstof in oppervlaktewater. Dit is echter voor fosfaat veel beter gelukt dan voor stikstof. Hierdoor is in de kustwateren van de Noordzee een overschot aan stikstof en een tekort aan fosfaat ontstaan, met negatieve gevolgen voor de groei van algen en de productiviteit van het Noordzee-ecosysteem. Dit blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam (UvA) en het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). De hoeveelheid fosfaat en stikstof in rivieren, meren en de kustwateren van de Noordzee nam tussen 1960 en begin jaren 80 sterk toe onder andere door fosfaathoudende wasmiddelen en landbouwbemesting, met als gevolg overmatige algenbloei en soms ook vissterfte. Om de fosfaat- en stikstofconcentraties in het oppervlaktewater terug te dringen ondernamen alle Europese kuststaten actie, onder meer door de verwijdering van fosfaat uit wasmiddelen en afvalwater en het aan banden leggen van bemesting. De maatregelen voor fosfaat blijken echter veel effectiever dan voor stikstof. Hierdoor is er nu in de kustwateren een volledig scheve verhouding tussen stikstof en fosfaat ontstaan. Normaal heeft zeewater een stikstof:fosfaat-ratio die zelden boven de 20:1 uitkomt, maar in kustwateren van de Noordzee loopt deze ratio momenteel op tot 375:1. Het gevolg is dat de algenpopulatie een sterk tekort heeft aan fosfaat, dat remt niet alleen de groei van de algen maar leidt ook tot een lage voedingswaarde voor zoöplankton en schelpdieren. Het is nog niet goed bekend in hoeverre dit verder doordringt hogerop in de voedselketen. De trend is dat het fosfaattekort in de Noordzee verder zal oplopen. De onderzoekers verwachten dat dit zal leiden tot een verlaging van de productiviteit van de zee. Het in balans brengen van stikstof en fosfaat is essentieel voor een duurzame Noordzee. Dit kan bereikt worden door minder drastische verwijdering van fosfaat en sterkere terugdringing van stikstof in het oppervlaktewater. Zie voor meer informatie de publicatie Unbalanced reduction of nutrient loads has created an offshore gradient from phosphorus to nitrogen limitation in the North Sea op de site van Limnology & Oceanography. bron: Universiteit van Amsterdam, 18/01/16 Copyright ©2016 AgriHolland B.V.

Opmerkelijk is dat deze analyse vanuit de IJsselmeer en Markermeer- visserij al jaren wordt verkondigd en dat daar nu echt wetenschappelijke basis voor is gekomen. De conclusies die opborrelen: • de vis-vangstbeperking alleen kan het probleem van de ecologische teruggang in het IJsselmeergebied niet oplossen. • Evenmin kan nog naar slib worden gewezen als hoofdoorzaak van alle narigheid in het Markermeer. • De luwte maatregelen van Rijkswaterstaat (in het kader van het Toekomst Bestendig ecologisch Systeem) voor het Markermeer zijn goed bedoeld maar lossen de problemen niet echt op.