1972 - 2020 - al 48 jaar !

“Droge voeten én een mooi uitzicht”

In het Financieel Dagblad van 24 maart schrijft Ilse Zeemeijer dat de actievoerende bewoners van Noord Holland wel zullen moeten kiezen voor droge voeten in plaats van het mooie uitzicht waarvan ze nu genieten bij de Zuiderzeedijk tussen Hoorn en Amsterdam. Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier bereid de dijkversterking voor omdat de Zuiderzeedijk niet meer voldoet aan de eisen voor een “primaire waterkering”. Er is veel weerstand van bewoners van de dijkgemeenten tegen de plannen omdat van de monumentale dijk en het historische landschap soms weinig over blijft. Onder de naam “Zuiderzeedijk Alliantie” met in de gelederen bekende Nederlanders als Katja Schuurman, Jort Kelder en André Kuipers worden het nut en de noodzaak van de plannen fel bekritiseerd. Toch vindt ook Delta commissaris Wim Kuijken (de hoogste ambtenaar als het gaat om waterveiligheid in Nederland) dat er aan dijkversterking gedaan moet worden. De vraag is alleen hoe, want met moderne technologie er is veel mogelijk om een veiliger (stabieler) waterkering te maken zonder het historische landschap te verpesten. Ook moet worden beseft dat aan het steeds verhogen van dijken bij een stijgende waterspiegel en nog steeds dalend Noord Holland, ooit een einde komt en dat we het van andere veiligheidsoplossingen moeten hebben. Het nemen van iets meer tijd voor het vinden van echt goede oplossingen, kan hierbij erg nuttig zijn. Verder is het zorgvuldig uitvoeren van gemaakte plannen ook een punt van zorg omdat het juist daar vaak misgaat. Onderstaand het artikel uit het FD

Kiezen tussen fraai uitzicht en droge voeten Ilse Zeemeijer Dijken zónder pittoreske dijkhuizen, jachthavens, campings en stranden. ‘Wat zou dat gemakkelijk zijn’, grapt Joost de Ruig, terwijl hij vanaf de dijk bij Edam uitkijkt over het Markermeer. De Ruig is directeur Water bij het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en in die functie verantwoordelijk voor de Markermeerdijken, die meer dan 1,2 miljoen mensen tegen natte voeten beschermen. Het gedeelte tussen Hoorn en Amsterdam, een traject van ongeveer 47 kilometer lang, staat al bijna tien jaar te boek als grotendeels onveilig. Opgeteld moet 33 kilometer dijk uiterlijk in 2021 zijn verstevigd. Een pittige klus, zegt De Ruigs collega Koos Woestenburg, die meewandelt over de dijk. ‘Of je nu naar links of naar rechts kijkt, overal kom je belangen tegen.' Hij wijst naar de camping aan de buitenkant van de dijk. ‘Die wil elke vierkante meter grond gebruiken.’ De andere stukken land naast de camping zijn in handen van particulieren. Aan de binnenkant van de dijk staan huizen. Om over de beschermde natuur en ‘dorpsgezichten’ nog maar niet te spreken. In totaal telt het project zo’n 80 belanghebbende partijen. Ondertussen dringt de tijd. Om de deadline te halen, moet al volgend jaar de eerste schop de grond in. Een definitief ontwerp voor het €360 mln kostende project is er nog niet. Toch is het waterschap al druk in gesprek met aannemers die de klus moeten klaren. De voorstellen die nu op tafel liggen gaan uit van ingrijpende veranderingen in de 700 jaar oude dijk. Tussen Warder en Edam zal een aantal meter vóór de huidige dijk een oeverdijk worden aangelegd, een soort zanddijk die anderhalve meter boven het water uitsteekt. De dijken tussen Durgerdam en Uitdam en bij Volendam zullen worden verlegd en aan de binnenkant worden versterkt met een steunberm van zo’n twintig tot veertig meter breed. In Warder gaat het enkel om een berm aan de binnenkant. Op een aantal plekken wordt de dijk verhoogd. Het verleggen van de dijk met zo’n 20 meter naar buiten is ook een optie. De ingrepen in het historische landschap zijn aanzienlijk. De provincie Noord-Holland, die de zorgvuldigheid van de plannen van het hoogheemraadschap in de gaten houdt, heeft al gewaarschuwd dat de dijken een stuk grover worden en daardoor hun 'karakteristieke en kleinschalige karakter' verliezen. Waar de dijk wordt verlegd, zijn de kronkelige dijkpaadjes mogelijk verleden tijd. Bewoners willen het liefste dat er helemaal niets verandert, zegt De Ruig. 'Dijkbewoners hechten er waarde aan dat het water tegen hun dijk aan klotst.' ‘Er is altijd wel protest geweest’, vervolgt Woestenburg, die samen met zes collega’s de taak heeft om de ‘omgeving te managen’. ‘Maar nu het concreet begint te worden, merk je dat het spannender wordt.’ Tegenstanders hebben zich verenigd in de Zuyderzeedijk Alliantie. In lokale kranten stellen aanhangers van deze protestgroep dat het waterschap bewoners ‘misleidt en belazert’. Voorman Fons Elders, emeritus hoogleraar en filosoof, presenteerde onlangs een filmpje  waarin bekende dijkbewoners zich tegen de plannen voor de dijkversterking uitspreken. Jort Kelder spreekt over een 'stelletje bureaucraten', die de dijk wil veranderen op basis van 'oude gegevens en technologie.' Actrice Katja Schuurman waarschuwt: 'We kunnen de dijk maar een keer kapotmaken.' Ruimtevaarder André Kuipers noemt 2021 een ‘papieren deadline’. Het probleem is volgens hem ‘niet acuut’. Kern van de argumenten tegen versterking is dat de dijk beschermd wordt door twee andere dijken: de Houtribdijk (tussen Enkhuizen en Lelystad) en de Afsluitdijk. Bovendien zou de dijk onder nieuwe rekenmethodes die in 2017 ingaan niet meer worden afgekeurd en zou dankzij nieuwe technologie minder ingrijpende versterking nodig zijn. Toch is de dijkversterking nodig, zo benadrukt Wim Kuijken op een bewonersavond in Edam. Kuijken is als Deltacommissaris de hoogste verantwoordelijk ambtenaar voor de nationale deltawerken: ‘Nederland is voor 60% overstroombaar als we niets doen. Als het een keer fout gaat, dan zijn we tien jaar uit de wedstrijd. Daarom heeft dit land er op het hoogste niveau voor gekozen om hele hoge veiligheidsnormen te gebruiken.’ Ondanks de versterking van de Houtribdijk en het toevoegen van twee keersluizen aan de Afsluitdijk, moeten de Markermeerdijken als 'primaire waterkering' aan de hoogste eisen voldoen. Zo staat het in de wet, brengt Kuijken in herinnering. Ook het argument van oude rekenmethodes en technologie veegt hij van tafel. Kuijken, topambtenaar Peter Heij van het ministerie van Infrastructuur en Milieu en dijkgraaf Luc Kohsiek verzekeren bewoners dat de laatste inzichten, bijvoorbeeld over de sterkte van de ondergrond veen, worden meegenomen in het ontwerp. Het is wachten op onderzoeksresultaten die deze zomer worden gepresenteerd. Kuijken: 'We moeten ervoor zorgen dat we achteraf geen spijt krijgen.' Dat de dijk stevig onder handen moet worden genomen, staat voor De Ruig en Woestenburg vast. 'We staan hier feitelijk op een onveilige dijk', zegt De Ruig, uitkijkend op een rustig Markermeer. 'Dat voelt niemand zo, maar dat dachten we in 1953 en 1916 ook.' Markermeerdijk: Primaire waterkering Nederland telt zo’n 3700 kilometer aan dijken, duinen en dammen die Nederland tegen overstromingen moeten beschermen. Zo’n 700 kilometer voldoet niet aan de veiligheidseisen. In 2017, als alle dijken opnieuw worden getoetst, wordt mogelijk 2000 kilometer afgekeurd, zo verwacht Rijkswaterstaat. De Markermeerdijk moet als ‘primaire waterkering’ aan de strengste eisen voldoen. Dit betekent dat de dijk berekend moet zijn op een overstroming die eens in de 10.000 jaar voor kan komen. De eisen worden in 2017 aangescherpt. De kans op overlijden door een overstroming mag dan niet groter zijn dan 1 op 100.000 per jaar. Ook wordt er gekeken naar het achterland, zoals de gevolgen voor de bedrijven en inwoners. Het is nog niet duidelijk wat deze nieuwe eisen voor de Markermeerdijk gaan betekenen. De versterking van de Markermeerdijk is een van de 19 projecten van het Tweede Hoogwaterbeschermingsprogramma, dat een budget heeft van ruim €3,2 mrd. Dit programma maakt onderdeel uit van Deltaprogramma. Tot 2028 is er circa €1 mrd per jaar beschikbaar om dijken te versterken.

Winter recreatie op de ondergesneeuwde Markermeerdijk bij Uitdam (HH)