Het IJsselmeer, het grootste zoetwatergebied van Europa. Nederlands grootste verblijfplaats van vogels, internationaal als Wetland erkend
en tevens Vogelrichtlijngebied, cultuurhistorisch erfgoed, een schitterend natuurgebied en... de enige nog open plek met vergezicht !
© MK-DATA 2011-2020
OUDE WEBSITE IJSSELMEERVERENIGING
1972 - 2020 - al 48 jaar !
Het IJsselmeergebied een potentieel ‘Nationaal Park’?
Het bestuur van de IJsselmeervereniging heeft in 2018 een HBO-rechtenstudent, Lotte Hoek,
bereid gevonden om onderzoek te doen naar de mogelijkheid om het hele IJsselmeergebied een
‘Nationaal Park’ te maken.
Op de Algemene Ledenvergadering van de IJsselmeervereniging op zaterdag 30 maart 2019 in
het Afsluitdijk Wadden Center in Kornwerderzand (de vergadering begint om 1 uur) zal Lotte de
resultaten van dit onderzoek presenteren aan de leden en zullen zij en die leden met elkaar in
discussie gaan over haar adviezen. Het bestuur van de vereniging zal, gehoord die discussie, de
komende maanden conclusies trekken over de mogelijkheden en de te ondernemen acties.
Een samenvatting van het onderzoek, opgesteld door Lotte Hoek, is hierna opgenomen:
Publicatie: 20 maart 2019
Voor mijn afstudeeronderzoek ter afsluiting van mijn studie
HBO-rechten, heb ik onderzocht of een aanwijzing van een
Nationaal Park voor het (gehele) IJsselmeergebied zou
kunnen bijdragen aan het creëren van samenhang en
coördinatie in het bestuur van het gebied. Het ontbreken van
samenhang en coördinatie is versterkt door de decentralisatie
van het natuurbeleid waarbij de verantwoordelijkheid is
overgedragen van het Rijk naar de provincies. Onder dit
natuurbeleid valt (onder andere) het IJsselmeergebied.
Binnen het onderzoek zijn de wettelijke criteria die gelden
voor de aanwijzing van een Nationaal Park onderzocht en
toegepast op het IJsselmeergebied. Hieruit bleek dat het
IJsselmeergebied zou kunnen voldoen aan de wettelijke
criteria, mits deze goed onderbouwd worden. Daarnaast is het
knelpunt echter dat de bevoegdheid voor het kunnen
aanvragen van een Nationaal Park, bij de provincies ligt. De
IJsselmeervereniging kan deze aanvraag dus niet zelf indienen maar is hiervoor afhankelijk van de
betrokken provincies. Daarnaast is onderzocht of de ‘status’ ook betekent dat een natuurgebied meer
bescherming geniet. Dit is niet het geval. Een natuurgebied geniet bescherming via het Natuurnetwerk
Nederland en de Natura 2000 (wanneer deze gebieden zijn aangewezen als zodanig) en geniet geen
extra bescherming wanneer het is aangewezen als Nationaal Park.
Binnen het praktijkonderzoek is een case study uitgevoerd waarbij interviews zijn afgenomen bij drie
Nationale Parken, onder andere bij Nationaal Park Nieuw Land. Hierdoor kon onderzocht worden wat
een Nationaal Park in de praktijk oplevert en of een Nationaal Park op een andere (niet-juridische)
manier invloed zou kunnen uitoefenen met betrekking tot de bescherming van het gebied. Daarnaast is
binnen het praktijkonderzoek een interview afgenomen met de projectleider van de ‘Agenda
IJsselmeergebied 2050’ om te onderzoeken in hoeverre de gebiedsagenda zou kunnen bijdragen aan
het creëren van samenhang en coördinatie in het IJsselmeergebied.
Belangrijkste conclusies
Uit het praktijkonderzoek is gebleken dat
een Nationaal Park beperkte samenhang
en coördinatie oplevert maar dat het wel
kan bijdragen aan behoud en/of herstel van
de natuur en het landschap. Dit kan door
middel van het genereren van geld en een
Nationaal Park kan een indirecte werking
hebben. Hiermee wordt bedoeld dat een
Nationaal Park zelf geen bevoegdheden
heeft, maar de vertegenwoordigers binnen
het overlegorgaan kunnen deze
bevoegdheden binnen de eigen organisatie
wel hebben.
Bij het gehele IJsselmeergebied zijn zes
provincies, meerdere terreinbeheerders en
veel gemeenten betrokken. Uit de praktijk
blijkt dat hoe meer partijen er betrokken
zijn, hoe lastiger het is. Wanneer al deze
partijen betrokken moeten worden binnen
een Nationaal Park zal het lastig zijn om
overeenstemming te bereiken en afspraken te kunnen maken. Het zal gemakkelijker zijn om Nationaal
Park Nieuw Land, waarbinnen al een deel van het IJsselmeergebied gevat is, stapsgewijs uit te
breiden. Een uitbreiding van een Nationaal Park betreft daarnaast een gemakkelijkere en snellere
procedure dan het aanvragen van een geheel nieuw Nationaal Park.
Daarnaast is onderzoek gedaan naar het platform van de gebiedsagenda. Door de gebiedsagenda
wordt het IJsselmeergebied integraal benaderd en er wordt gewerkt aan verschillende opgaven,
waaronder natuuropgaven. De gebiedsagenda is ondertekend in de vorm van een
instemmingsverklaring en heeft daarmee geen juridische consequenties. Wel wordt door ondertekening
een inspanning toegezegd. De decentrale overheden die natuurbeleid kunnen opstellen zijn
vertegenwoordigd binnen het platform. Door middel van samenwerking binnen het platform moet
afstemming worden bereikt tussen de verschillende deelnemende partijen. Binnen het platform van de
gebiedsagenda zijn verschillende overlegstructuren waar invloed kan worden uitgeoefend door de
IJsselmeervereniging. Binnen deze overlegstructuren kan de IJsselmeervereniging samenwerken met
natuurpartijen waardoor een sterkere positie kan worden gecreëerd.
Belangrijkste aanbevelingen
De IJsselmeervereniging zou kunnen lobbyen voor een uitbreiding van Nationaal Park Nieuw Land, nu
een Nationaal Park voor het gehele IJsselmeergebied onmogelijk lijkt gezien het aantal betrokken
partijen. Daarnaast zou zij kunnen lobbyen om zelf onderdeel te worden van Nationaal Park Nieuw
Land.
Daarnaast is het van belang dat de IJsselmeervereniging proactief deelneemt aan de overlegstructuren
binnen het platform van de gebiedsagenda. Op deze manier ontstaan er kortere lijnen met betrokken
partijen en kan zij invloed uitoefenen waardoor aantasting van de natuur en het landschap kan worden
beperkt. Daarnaast is het van belang welke strategie wordt gehanteerd bij de gesprekken. Wanneer zij
alle mogelijke oplossingen zal tegenwerken, zal waarschijnlijk minder bereikt worden dan wanneer
meebewogen wordt met mogelijke oplossingen.
Tot slot
Ik ben van mening dat de IJsselmeervereniging zich in eerste instantie het best kan richten op het
deelnemen aan het platform van de gebiedsagenda wanneer zij samenhang en coördinatie wil
bereiken. Dit platform is er namelijk op gericht om afstemming tussen verschillende partijen te
bewerkstelligen. Daarnaast is zij al onderdeel van dit platform en zal het daarom weinig (extra) tijd en
energie kosten.
Daarnaast ben ik van mening dat een uitbreiding van Nationaal Park Nieuw Land een goede optie is
om een groter gedeelte van het IJsselmeergebied te vatten binnen een Nationaal Park. Wanneer de
IJsselmeervereniging vervolgens zal lobbyen voor deelneming aan het Nationaal Park zelf heeft zij
meer kans om ook daadwerkelijk invloed te kunnen uitoefenen op het behoud en herstel van de natuur
en het landschap door middel van de opties die een Nationaal Park heeft. Onderdeel worden van een
Nationaal Park zal zij echter niet zelf in de hand hebben en zij zal de partijen moeten enthousiasmeren.
Dit kan veel tijd en energie kosten en het is van belang dat de IJsselmeervereniging zich daarvan
bewust is.
Lotte Hoek, maart 2019