Het IJsselmeer, het grootste zoetwatergebied van Europa. Nederlands grootste verblijfplaats van vogels, internationaal als Wetland erkend
en tevens Vogelrichtlijngebied, cultuurhistorisch erfgoed, een schitterend natuurgebied en... de enige nog open plek met vergezicht !
© MK-DATA 2011-2020
OUDE WEBSITE IJSSELMEERVERENIGING
1972 - 2020 - al 48 jaar !
Plannen Versterking Markermeerdijk uitgesteld
Nadat er ruim 140 zienswijzen met bezwaren
waren ingediend besloot het Hoogheem-
raadschap Hollands Noorderkwartier tot uitstel
van minimaal een half jaar. Daarmee komt er
meer tijd voor zorgvuldige bestudering en
beantwoording van alle bezwaren. Ook de
Commissie MER (een wettelijk voorgeschreven
toetsingsprocedure bij dit soort plannen) uitte
nogal wat kritiek op de gevolgen voor milieu en
de omgeving. Na de beantwoording worden de
plannen opnieuw ter visie gelegd, waaruit mag
worden afgeleid dat er nog het nodige
gewijzigd gaat worden. Er komt hiervoor een
speciale Nota van Wijziging, die in het komend
najaar te verwachten is. Alle indieners van een
zienswijze zullen op de hoogte worden
gehouden.
Ook de IJsselmeervereniging diende een kritische zienswijze in waarin wordt benadrukt dat in de plannen van het
Hoogheemraadschap onvoldoende aandacht is voor de samenhang in de waterveiligheid van het Markermeer als geheel en dat
vooralsnog eenzijdig voor traditionele versterkingsmethoden is gekozen. Hier lijkt de vroegtijdige keuze voor een aannemer in
grondverplaatsing (Boskalis) zich te wreken.
Na de fase van de zienswijzen kan zo nodig bij de Raad van State bezwaar worden gevoerd tegen de provinciale vergunningen
die door de opdrachtgever van het werk moeten worden aangevraagd.
Voor meer informatie lees hier verder:
Versterking Markermeerdijk: Bekijk alternatieven met open vizier
Door Mevr. Soemini Kasanmoentalib
(bestuurslid IJsselmeervereniging, soemini@gmail.com)
Uit de dijkversterkingsplannen van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) voor de de Markermeerdijk
blijkt dat men vrijwel uitsluitend wil versterken in grond. Meer dan 50% van de monumentale dijk wordt geheel of
gedeeltelijk afgegraven en daardoor onherstelbaar aangetast. Tegen deze plannen zijn dan ook zo’n 150 kritische zienswijzen
ingediend. De meest gehoorde klacht is dat er onvoldoende is gekeken naar veilige alternatieven, die het karakter van de dijk
minder aantasten. Wat verder opvalt is dat veel bewoners en maatschappelijke organisaties zich niet gehoord voelen.
Gedeputeerde Cees Loggen heeft vorige jaar aan Provinciale Staten toegezegd de plannen zorgvuldig te zullen toetsen op de
landschappelijke inpassing en de kwaliteit van de participatie. En juist op deze punten voldoet dit Voorlopig Ontwerp Project
Plan bij lange na niet.
Het gaat om de oude Zuyderzeedijk aan het Markermeer tussen Amsterdam en Hoorn, die bestaat uit stukken die
verschillende historische namen en achtergronden hebben – zoals bijvoorbeeld de “Noorder IJ- en Zeedijk” (Waterland) of
“West-Friese Omringdijk” bij Hoorn. De landschappelijke-, cultuurhistorische-, archeologische- en natuurwaarden van deze
stukken dijk en omgeving zijn uitzonderlijk en veelal beschermd. In 2011 werd de gehele dijk langs het Markermeer tot
Provinciaal Monument verklaard.
Massale verplaatsing van grond
Wat veel bewoners al vreesden
werd in het ontwerp bewaarheid:
de dijk gaat grondig op de schop.
Ruim 50% - op sommige trajecten
zelfs ruim 85% van de dijk wordt
afgegraven. Men wil ongeveer
20% deels afgraven, verhogen en
verbreden, ruim 30% zal geheel
worden afgegraven en tientallen
meters verplaatst als de plannen doorgaan. De noodzaak van deze rigoureuze oplossing is niet aangetoond en de inzet van innovatieve
technieken is nauwelijks overwogen. Bepaalde ingrepen lijken veeleer ingegeven door de wens zogenaamde “meekoppelprojecten” te
realiseren zoals een stadsstrand bij Hoorn of een doorlopend provinciaal fietspad van Amsterdam naar Hoorn. De inzet van innovatieve
technieken wordt nauwelijks overwogen.
Gebrekkige participatie
HHNK is voor het ontwerp en de uitvoering van de dijkversterking een samenwerkingsverband aangegaan met een aantal
aannemingsbedrijven: de Alliantie Markermeerdijken genaamd. Terwijl deze Alliantie bij het Rijk en de Provincie deed voorkomen dat
het proces goed verliep in nauw overleg met bewoners- en maatschappelijke groeperingen, voelden deze betrokkenen zich juist niet
gehoord. Van overleg was nauwelijks sprake, wel van ‘eenrichtingsverkeer’. Een bewoner zei het zo: “Het hoogheemraadschap staat
vooral op zenden”. Tijdens bijeenkomsten was veel belangstelling voor onze e-mail adressen maar van een dialoog was nauwelijks
sprake. In Warder kon bijvoorbeeld vrijwel alleen over ganzen gepraat worden. Tijdens zogenaamde “informatiemarkten” waren
technische deskundigen dun gezaaid waardoor belangstellende bezoekers slecht geïnformeerd konden worden en niet veel wijzer weer
naar huis gingen.
Uitdam en Durgerdam
In Uitdam werd de terinzage legging van het ontwerp-plan niet afgewacht. Hier waren de bewoners goed georganiseerd, zij hadden veel
expertise en men beschikte over een goed netwerk. Daar zijn de plannen in 2017 onder leiding van Deltacommissaris Wim Kuijken
door een deskundig team samen met de bewoners in een proces van “joint fact finding” nog eens tegen het licht gehouden. En zie: de
verregaande plannen van de Alliantie zijn van tafel en een maatwerkoplossing voor Uitdam is gevonden waar iedereen zich in kan
vinden. In Durgerdam vindt nu een vergelijkbaar proces plaats.
Fundamentele kritiek van experts
De kritiek van de bewoners is niet verrassend. Al in het begin van de ontwerp-fase kreeg de Alliantie Markermeerdijken zware kritiek
over zich heen van deskundigen en waterveiligheids experts. Zo is volgens Professor Bas Jonkman (TU Delft) van het Expertise
Netwerk Waterveiligheid het ontwerp ten onrechte gebaseerd op versterking van de dijk met grond. Dat resulteert immers in een
onwenselijke verbreding, verhoging en/of verplaatsing van grote delen van het bestaande dijklichaam. Het uitgangspunt, aldus
Jonkman, moet juist het behoud van de huidige dijk zijn om vandaar uit naar oplossingen te zoeken. Dijken kunnen ook op andere
manieren worden versterkt. De Commissie voor de milieu effect rapportage (m.e.r.) uitte vergelijkbare kritiek. Deze commissie vindt
dat mogelijke oplossingen met minder negatieve gevolgen voor de ruimtelijke kwaliteit en het milieu buiten beschouwing zijn
gebleven. Ten onrechte is direct besloten tot trechtering naar oplossingen in grond (zie bijlage 1.3.) De commissie m.e.r. adviseert dan
ook naar alternatieven te kijken met open vizier. Verder moet meer informatie worden verstrekt onder andere om het belang van de
omvang van de dijkversterking goed te kunnen beoordelen.
Aantasting natuurwaarden: eerst
alternatieven dan pas compensatie
Uit de passende beoordeling en ander
onderzoek blijkt dat het project negatieve
effecten heeft op een aantal natuurwaarden.
Een groot deel van het ecosysteem in de
wateren langs de kust wordt vernietigd
door de aanleg van vooroevers en
ontgrondingswerkzaamheden.
Weidevogelleefgebieden worden aangetast.
Het plan steltvoor die effecten te mitigeren
en compenseren. Echter, bijvoorbeeld voor
de weidevogels, zijn de voorgestelde
maatregelen niet effectief alleen al omdat
deze te versnipperd worden uitgevoerd. Er
wordt teveel vanuit een agrarische benadering gedacht.
Grotendeels vallen de aangetaste waarden onder de Europese natuurbeschermingsrichtlijnen in Natura 2000. Hiervoor gelden de ABC
regels. Bij aantasting moeten eerst alle alternatieven (A) onderzocht, als er geen enkel alternatief mogelijk is, dan pas kan compensatie
(C) aan de orde kan komen.
Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald
Het project is complex en er ligt een enorme bulk aan informatie. Er is veel misgegaan in het ontwerpproces sinds 2006. Er is
onvoldoende naar bewoners en onafhankelijke deskundigen geluisterd. Inmiddels is nieuwe kennis verkregen over innovatieve
versterkingstechnieken, zijn er andere berekeningsmethoden en nieuw onderzoek, zoals naar de bewezen sterkte van dijken op veen. Er
kan en moet worden gezocht naar maatwerkoplossingen.
In een petitie hebben meer dan 3000 ondertekenaars het parlement verzocht meer tijd uit te trekken voor onderzoek naar alternatieven.
Dat zou niet alleen voor de veiligheid goed zijn maar ook geld kunnen besparen. We moeten weer terug naar het begin. Zoals gezegd:
uitgangspunt moet de huidige dijk zijn en alle mogelijke oplossingen voor de versterking daarvan moeten met open vizier worden
afgewogen. Deltacommissaris Wim Kuijken heeft met zijn team in Uitdam laten zien wat je kunt breiken als je met onafhankelijke
deskundigen werkt en de bewoners wel serieus neemt. Dankzij maatwerk kan de huidige dijk behouden worden zonder in te leveren op
de veiligheid en met meer draagvlak onder de bewoners.
Stichting Zuyderzeedijk
De bewoners(-groepen) uit de verschillende dorpen en stadjes aan de Markermeerdijk hebben al sinds 2015 contact en overleg met
elkaar. Deze samenwerking is onlangs geformaliseerd in de Stichting Zuyderzeedijk. De Stichting komt op voor het behoud van de
huidige Markermeerdijk en de ligging daarvan in het landschap. Bij versterking moet het behoud van het bestaande dijklichaam en het
omliggende landschap het uitgangspunt zijn. Van daar uit moet worden gezocht naar oplossingen met een minimale impact op de
verschillende waarden.
Wat nu?
HHNK en de Provincie verwerken nu de zienswijzen in een Nota van Antwoord. Dan zal blijken of zij bereid zijn het plan aan te passen
en de bezwaren van de bewoners en maatschappelijke organisaties ter harte te nemen. Het is ook mogelijk dat het definitieve plan wordt
uitgesteld. De Nota van Antwoord wordt nog voor de zomer verwacht. Tegen het definitieve plan kan eventueel bezwaar worden
gemaakt in de vorm van beroep.
De Stichting Zuyderzeedijk en bewoners wachten het definitieve plan niet af. Zij zullen de komende maanden contact met Provinciale
Statenleden en leden van het Algemeen Bestuur van het Hoogheemraadschap opnemen.