Het IJsselmeer, het grootste zoetwatergebied van Europa. Nederlands grootste verblijfplaats van vogels, internationaal als Wetland erkend
en tevens Vogelrichtlijngebied, cultuurhistorisch erfgoed, een schitterend natuurgebied en... de enige nog open plek met vergezicht !
© MK-DATA 2011-2020
OUDE WEBSITE IJSSELMEERVERENIGING
1972 - 2020 - al 48 jaar !
Fonteinkruid-woeker is een groot probleem
Tijdens het afgelopen watersport seizoen is
duidelijk geworden dat de toekomst van de
waterrecreatie en scheepvaart op de
Randmeren en op het IJmeer en
Markermeer somber uit ziet als er geen
oplossing wordt gevonden voor de woeker
van Fonteinkruid. In alle genoemde meren
groeit tot een diepte van 4 meter een
overvloedige hoeveelheid van deze
waterplant. Dat zorgt niet alleen voor
overlast, maar ook voor onveiligheid en
sterk teruglopende bezoekersaantallen.
Jachthavens en overige waterrecreatie
bedrijven missen inmiddels veel klanten.
De scheepvaart en waterrecreatie wordt
onveilig door het risico op vastlopen,
motorstoring (met vaak forse schade) en
gevaarlijk zwemwater.
De onzekerheid over hoe deze situatie zich zal ontwikkelen maakt het er niet eenvoudiger op. Wat is de oorzaak
van deze waterplanten explosie, die sinds begin 90er jaren van de vorige eeuw in alle grote oppervlakte wateren
voorkomt. Inmiddels is het probleem het stadium voorbij dat er wat lacherig over gedaan kon worden en nemen
gemeenten en provincies de zaak serieus. Ook wordt er vaak naar Rijkswaterstaat gekeken, maar die ziet –
afgezien van primaire vaargeulen – geen taak op dit gebied. Wat die taak dan ook mag zijn is ook niet helder:
maaien is met name op de Randmeren geen serieuze optie gebleken. Er is teveel wier in een veel te groot gebied.
Uit “de Gooi en Eemlander”:
’Fonteinkruid gigantisch probleem’
Het maaien van fonteinkruid in onder meer het Gooi- en Eemmeer kost veel geld maar zet geen zoden aan de dijk.
De overlast van deze woekerende waterplant neemt alleen maar toe, stelt de Huizer wethouder Gerrit Pas. ,,Dit is
een gigantisch probleem. We moeten alles op alles zetten om de havens toegankelijk te houden.”
Een groot aantal gemeenten - waaronder Huizen, Blaricum, Eemnes, Naarden, Bunschoten en Almere - maakt deel
uit van de Coöperatie Gastvrije Randmeren.
Dit samenwerkingsverband laat elk jaar - vanaf 1 juli gedurende drie tot vier weken - op een aantal plekken de
waterplanten maaien. De toegangen en havens van de eilanden en aanlegplaatsen worden vrijgemaakt,
surfgebieden en oefen- en wedstrijdgebieden gemaaid, net als de snelvaarbanen bij Almere en in het Nijkerkernauw.
Vorig jaar werden diverse nieuwe maailocaties toegevoegd.
________________________________________________________________________________
Op de rem
Toen Gastvrije Randmeren onlangs meer aan promotie wilde gaan doen, trapte Gerrit Pas naar eigen zeggen op de
rem. ,,Ik heb het uit hun hoofd gepraat, want er valt weinig te promoten. Wij moeten eerst alles op alles zetten om
de basis op orde te krijgen.” De Huizer wethouder doelt daarmee op de strijd tegen woekerende waterplanten, die
waterrecreanten, zwemmers en (sport)vissers het leven zuur maken.
,,De problematiek van de overlast heeft zich vele malen verergerd in ons gebied, maar zich ook uitgebreid naar alle
Randmeren”, luidt Pas de alarmklok. ,,Maaien helpt gewoon niet meer. Zo snel gaat het: afgelopen jaar hebben we
gemaaid, maar het was binnen een maand weer dichtgegroeid. We zullen alles moeten doen om onze havens
toegankelijk te krijgen en te houden.”
In actie
Omdat de waterplanten - naast het Gooimeer - ook in het IJmeer en het Markermeer voor steeds meer overlast
zorgen, is ook de provincie Noord-Holland in actie gekomen. In april is er overleg geweest tussen de Noord-
Hollandse gedeputeerde Cees Loggen, de voorzitter van Gastvrije Randmeren en projectdirecteur Donné Slangen
van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Onderwerp: de toenemende problemen met waterplanten in het
Zuidelijke IJsselmeergebied (inclusief de zuidelijke Randmeren).
Oplossing
De provincie heeft vervolgens een programmateam waterrecreatie, dat volgens wethouder Pas werkt aan een
’gedragen, structurele en duurzame oplossing met bijdragen van de waterrecreatiesector en de regio’. Hoofddoel is
de bereikbaarheid van de havens en de bevaarbaarheid van het gebied voor waterrecreanten en hulpdiensten.
Twee maanden geleden zaten - in twee sessies- vertegenwoordigers van onder meer de betrokken gemeenten en
provincies en van allerlei waterrecreatiepartijen om tafel met ministerie en Rijkswaterstaat.
Brandbrief
Het een en ander heeft geleid tot een brandbrief die, zo meldt Pas, binnenkort vanuit de regio naar het Rijk wordt
gestuurd. Daarin staat onder meer dat vrijwel het gehele water ondieper dan vier meter met waterplanten begroeid
is. Dat zorgt niet alleen voor hinder en overlast. ’Er ontstaan steeds vaker situaties waarbij de veiligheid op het
water niet meer gewaarborgd is’, aldus de brief. En: ’In de Randmeren is de overlast het grootst, omdat
waterplanten daar dichte velden vormen’.
Urgent
In een groot gebied is er ’economische en maatschappelijke schade’: het probleem is urgent. ’Voor de
waterrecreatie is er geen toekomstperspectief, omdat wetenschappers onzeker zijn over de ecologische
ontwikkeling in het gebied’, schrijft de regio aan de minister. De hoop is gevestigd op kranswieren, die het
fonteinkruid moeten gaan verdringen.
Deze ontwikkeling - die in de Gouwzee zo’n tien jaar heeft gekost - zou zich ook in de ondiepere delen van de
Randmeren kunnen voltrekken. Maar hoe lang gaat dat dan duren? Een voor de diepere gedeelten bieden de
kranswieren hoogstwaarschijnlijk geen soelaas. ’De onduidelijkheid is een deel van het probleem’, aldus de brief.
Korte termijn
Vandaar dat de regio aan het Rijk voorstelt om tegelijk aan oplossingen voor de korte termijn (de komende vijf jaar)
en langere termijn (structureel) te gaan werken.
Bij de korte termijn-oplossing gaat het om communicatie en - in de praktijk - een combinatie van maaien, verdiepen
en betonnen. Er moet vaker worden gemaaid en in een groter gebied. Omdat met deze ’relatief kostbare
symptoombestrijding’ (die de groei van planten zelfs bevordert) niet kan worden volstaan, stelt de
waterrecreatiesector voor om het Noordelijk deel van het Gooimeer te verdiepen. Ook moeten er verdiepte
recreatiegeulen komen aan beide zijden van de beroepsvaargeul in het Eemmeer.
Verdiepingenplan
Voor de lange termijn moeten ook de vaarroutes en vaargebieden worden verdiept én gemarkeerd ’zodat een
samenhangend waterrecreatienetwerk ontstaat waar het aantrekkelijk recreëren is’. Voor dit verdiepingenplan moet
het Rijk geld op tafel leggen. Ook moet Rijkswaterstaat (samen met universiteiten) de ruimte krijgen om te
experimenteren met waterbodems, waterplanten en duurzame visserij. Innovatie moet worden gestimuleerd. Als
voorbeeld wordt het monitoren van fonteinkruid vanuit de lucht met drones genoemd.
Blij
Wethouder Gerrit Pas is heel blij met de gezamenlijke stappen die nu worden gezet om het waterplantenprobleem
landelijk op de agenda te krijgen.
,,De gemeente Huizen denkt en praat graag mee over de mogelijke oplossingen.”
© Archieffoto Studio Kastermans/Alexander Marks
,,Zo snel gaat het: afgelopen jaar hebben we gemaaid, maar het was binnen een maand weer ichtgegroeid.”
Eddie de Paepe - 2 feb. 2018