Het IJsselmeer, het grootste zoetwatergebied van Europa. Nederlands grootste verblijfplaats van vogels, internationaal als Wetland erkend
en tevens Vogelrichtlijngebied, cultuurhistorisch erfgoed, een schitterend natuurgebied en... de enige nog open plek met vergezicht !
© MK-DATA 2011-2020
OUDE WEBSITE IJSSELMEERVERENIGING
1972 - 2020 - al 48 jaar !
01-06-2010 - IJsselmeer: een van de mooiste zeilgebieden ter wereld
In de haven van Blokzijl wordt een boot te koop aangeboden met de aanprijzing ‘dat het een Koopmans is’. Eenmaal
binnen in de kajuit vertelt de verkoper dat het eigenlijk geen echte ‘Koopmans’ is, maar dat dan iedere botenliefhebber
weet welk type boot hij kan verwachten. Binnen watersportkringen zijn Dick en Elly Koopmans niet alleen vermaard om
de boten die Dick heeft ontworpen en gebouwd – het bedrijf is nu overgenomen door zijn zoon – maar eveneens om de
zwerftochten over de wereldoceaan naar Antarctica, de Stille Zuidzee en Alaska. Ook staan zij bekend om hun
betrokkenheid bij het IJsselmeer. Elly: ‘Het is een prachtig zoetwatergebied, waar te achteloos mee wordt
omgesprongen.’
Op maat
Varen en water zijn de levenslange fascinatie van Dick Koopmans. Al jong had hij een bootje en bij de Belterwiede, vlak
bij zijn woonplaats Meppel, bediende hij met een vriendje de sluizen. Zijn bezetenheid voor varen deed hem op de
scheepsbouwopleiding in Haarlem belanden. Niet alleen rondde hij deze studie succesvol af, maar hij ontmoette daar
ook Elly. ‘Ik had toen eigenlijk nog niet veel met varen. Onze eerste tocht was op het IJsselmeer, in een open boot van
Lemmer naar Urk. Het was prachtig weer, maar al snel sloeg het radicaal om en al hozend en laverend lukte het ons toch
nog veilig Urk te bereiken.’ Dit avontuur schrikte Elly niet af. Het jonge gezin ging op een tjalk wonen bij Muiden.
Dick: ‘Wij zeilden dan geregeld in het weekend naar Hoorn, omdat de kinderen daar goed konden spelen.’ Dick begon
met het ontwerpen en bouwen van boten ‘op maat’. ‘Voor ontwerpen voor massaproductie heb ik nooit veel gevoeld.’
Later werd een huis gekocht in Lelystad – de boot lag in de haven – en toen de kinderen volwassen waren, volgden de
zwerftochten naar de uiteinden der aarde. Tegenwoordig blijven ze iets dichter bij huis. ‘We gaan elk jaar naar de
Shetlands en daarnaast varen wij graag rond Schotland of in de buurt van de Scandinavische landen.’
Verrommeling
Het IJsselmeer heeft een speciale plek in hun hart. Elly: ‘Bijna
nergens heb je de combinatie van een groot zoetwatergebied
omringd door aantrekkelijke historische havens. Om die reden is
het zo heerlijk om daar te zeilen en ’s avonds aan te leggen in
een mooi stadje.’ Zelf vinden ze dat het wel erg druk geworden is
op het IJsselmeer.
Dick: ‘Daar hebben wij zelf aan meegewerkt. Wij zijn altijd bezig
om het zeilen te promoten. Toch mis ik de rust van vroeger wel.
Dan kwam je op het IJsselmeer slechts een enkele zeiler tegen –
die je vaak persoonlijk kende – en nu ben je steeds aan het
laveren als in een drukke winkelstraat.’
Kwalijker vinden ze de gretigheid waarmee bestuurders het IJsselmeer continu inzetten voor allerlei plannen. Dick: ‘De
ene wil het Markermeer droogleggen voor een luchthaven, van de ander mag het water blijven, maar dan komt er een
windmolenpark. Almere wil het liefst het IJsselmeer gebruiken voor woningbouw en de commissie-Veerman vindt het erg
nuttig om het in te zetten als opslagbuffer voor zoet water en het peil anderhalf meter te verhogen.’ Even verontrustend
vinden zij de verrommeling van het waterfront rond het IJsselmeer.
Elly: ‘Tijdens de opbouw van Lelystad werd er met de rug naar het water gebouwd. Nu is het water ontdekt en wenden
de huizen zich naar het IJsselmeer, maar dan bouwen ze een soort Chinese muur langs het water. Of een wijk als
Parkhaven – die tot onze verbazing buitendijks is gebouwd, wat volgens ons niet mag – met die uitstekende tong van
nieuwbouwhuizen. Ook erg onaantrekkelijk zijn de nieuwe rechte harde dijken, die overal worden aangelegd om de
huizen binnen de dijken tegen het water te beschermen.’ Op andere plaatsen langs het IJsselmeer zie je een
overeenkomstige trend van steeds grotere jachthavens, regelmatig gecombineerd met (vakantie)huizen. Dick:
‘Bestuurders hebben te weinig oog voor het unieke van het IJsselmeer, voor de open ruimte die het biedt. Het is
onvoorstelbaar dat in San Francisco de kust van de baai op dezelfde manier wordt volgebouwd of voor allerlei plannen
ingezet als het IJsselmeer.’
Eilandjes
Toch hebben de Koopmansen als interessantste plek van het IJsselmeer een ‘door mensen vervaardigd’ object gekozen:
de vooroevers langs de dijk tussen Lelystad en Enkhuizen. Vooroevers zijn een soort ruwe stenen dammetjes parallel
aan de dijk maar op enige afstand. Ze zijn daar aangelegd om luwte gebiedjes te creëren voor rustende vogels. Door de
jaren heen begroeien ze en dan ontstaan er kleine langwerpige eilanden waarop en achter vogels verblijven,
bijvoorbeeld een aalscholver kolonie. Dick: ‘Wij keuren niet al het ingrijpen van de mens af. De Oostvaardersplassen zijn
ook aangelegd en die hebben zich in de loop der jaren als prachtige natuurgebieden ontwikkeld. Het IJsselmeer zelf is
ook een creatie van mensenhanden.’
Zij nomineren deze plek omdat boten hier rustig kunnen liggen, aldus Dick. ‘Tegelijkertijd zie je dat er steeds meer natuur
– zoals vogels – zich vestigt op deze eilandjes.’ Elly voegt eraan toe: ‘Het is toch mooi om te zien dat door alle verkeer
en plannen heen de natuur toch weer een stuk terugverovert.’
Eerst denk je dat je het verkeerd hebt verstaan. Dick en
Elly Koopmans hebben met hun zeilboot over de hele
wereld gezworven, maar het IJsselmeer vinden ze (nog!)
een van de mooiste zoetwater zeilgebieden, omringd door
prachtige haventjes. Een speciaal zwak hebben zij voor
kleine eilandjes langs de dijk Lelystad Enkhuizen. ‘Omdat
daar de natuur – en vooral de vogels – weer terrein
heroveren.’
Door: Angel Steentjes
Foto: experimenteel rieteiland Rijkswaterstaat