1972 - 2020 - al 48 jaar !

25-05-2010 - IJburg II voor het laatst?

Column Marten Bierman Op de hoorzitting van de Raad van State over IJburg II mocht ik als getuige- deskundige een toelichting geven op ons standpunt over nut en noodzaak van dit bestemmingsplan en de financiële onderbouwing. Die moeten conform de nieuwe wet ruimtelijke ordening nu verpicht door gemeenten worden aangetoond. In onze ogen is IJburg II overbodig als woningbouwlocatie en financiëel niet realistisch noch onderbouwd. Ik heb het hier voor u samengevat. Bij woonverwachtingen moet onderscheid worden gemaakt tussen de woonbehoefte, de noodzaak tot onderdak dus en daarnaast de vermogensopbouw die via woningbezit mogelijk wordt zolang de prijzen maar stijgen: de woonbegeerte. Dat de koopwoningenmarkt momenteel is stilgevallen vloeit vooral voort uit het wegvallen van mogelijkheden om nog vermogen te vermeerderen. Het illustreert ook dat de woningprogramma’s vooral geldgedreven en niet woongedreven meer waren. Alleen starters kopen nog want die zoeken een dak boven hun hoofd. De bouw op IJburg I stagneert. Het is de markt die de plannen moet dragen en nu die is weggevallen is de begeerte naar IJburg II niet reëel meer. In de bezuinigingsnota Inzet en Herstel van de gemeente Amsterdam staat dat het Vereveningsfonds waaruit al dit soort plannen moet worden bekostigd vanaf 2012 een tekort zal hebben van € 307 miljoen, vermoedelijk structureel door verliezen op grondaankopen. In de nota wordt gepleit voor het stilleggen van wat nog kan en het heroverwegen van plannen waarvoor al bestuurlijke toestemming is verleend. IJburg II is zo’n plan. Het geld dat er nog wel is zal ongetwijfeld voorzichtiger worden besteed. IJburg II is pas een bouwlocatie als de eilanden zijn opgespoten, als de dijken zijn gegarandeerd en natuurcompensatie zoals de mosselbank ook echt compenseert. En het peil in Markermeer en IJmeer moet er laag voor worden gehouden. Mocht er ooit weer geld beschikbaar komen dan is het niet waarschijnlijk dat het zal gaan naar deze dure locatie als er andere op het oude land beschikbaar komen. En die komen er als het aan Amsterdam ligt. De door ons in het verleden aangedragen alternatieve bouwlocaties zijn inmiddels opgenomen in bijvoorbeeld de ontwerp Structuurvisie. Er blijkt een veelvoud aan locaties te ontwikkelen, wat neerkomt op 70 tot 90.000 woningen tot 2040. Daar kunnen de 9200 woningen van IJburg II probleemloos van af. Te meer waar nogal onzeker is of al die woningen nog wel nodig zijn. Ik wijs hier op het RIGO rapport dat aangeeft dat CBS de door gemeenten zelf opgestelde woningbouwprogramma’s opvraagt en daarop de ramingen baseert die de gemeenten dan weer als uitgangspunt nemen van het CBS. Wat erin gaat komt er ook uit. Rondzing-ramingen dus. Ook wordt niet onderbouwd waarom de bevolking van Amsterdam en omstreken zal blijven groeien terwijl de bevolkingskrimp in ons land steeds verder om zich heen grijpt. Er zijn aanwijzingen dat het anders gaat lopen. Vanaf 2011 gaat de naoorlogse geboortegolf met pensioen zonder dat er voldoende opvolgers zijn geboren in de jaren zeventig en daarna. Dat geeft spanning op de arbeidsmarkt. Die markt zal omslaan van een werkgevers naar een werknemersmarkt. Werknemers krijgen het meer voor het zeggen en willen, blijkt uit onderzoek, meer thuiswerken, minder in de file staan, meer met het gezin kunnen optrekken. Als er dan in de nabije krimpregio’s mooie woningen leegstaan en tegen schappelijke prijzen zijn te bemachtigen dan zal dit ongetwijfeld invloed hebben op de stroom naar de stad. Die verlegt zich en kan zelfs tot een uitstroom leiden in dit digitale tijdperk. Ook moet rekening worden gehouden met rijksingrepen waarbij groeiregio’s worden afgeroomd om de kosten van krimp in de legere regio’s op te vangen. Daar is door het Rijk al op gezinspeeld. Ook dat zal mogelijk een rem zetten op de nu nog hoofdstedelijke groei. Nergens wordt bij IJburg II onderbouwd waarom dat niet zo zou zijn. Wat te doen? Blaas af wat de grootste onomkeerbare schade toebrengt aan natuur en landschap in het IJmeer. Dat kan ook omdat het de locatie is die de grootste dwang tot een ketting van investeren mee brengt en er meer dan voldoende andere locaties zijn die met minder kosten bouwrijp zijn te maken op het oude land. Het zijn bovendien locaties die tussentijds zijn af te ronden als bevolkingskrimp daartoe dwingt en dat maakt flexibel. Benut de stagnatie, onzekerheid en de vertraging om van kwantiteit naar sober en doeltreffend om te schakelen. Leuk of niet: het geld is weg en de crisis nog niet bezworen. Amsterdam stelde in een reactie dat IJburg II wel realistisch is want is opgenomen in de ontwerp Structuurvisie en die is immers (wettelijk) ook financieel onderbouwd. Ik kon echter melden dat nu juist in de ontwerp Structuurvisie staat dat de actuele problematiek met betrekking tot het Vereveningsfonds daarin niet is betrokken (blz. 175). De dekking onder IJburg II en vele andere plannen uit de structuurvisie is dus weggevallen. Het bestemmingsplan is niet onderbouwd. Wat als dit allemaal aan dovemans oren is gezegd? Dan zullen de hiervoor beschreven harde waarheden toch hun tol wel  eisen. Dan lijkt IJburg II werkelijk als twee druppels water op de Markerwaard. Daarover werd immers ook keer op keer beslist dat de polder er moest komen. En hij kwam er toch niet. Gelukkig is er zoiets als de wal, die het schip keert. En wij zijn er ook deze keer om daarbij een handje te helpen als het moet... Marten Bierman (als oud voorzitter zet Marten Bierman zijn bijdragen voort als columnist van IJsselmeerberichten)